Phạm Hồng Thái tên khai sinh là
Phạm Thành Khôi (
chữ Hán: 范鴻泰;
1895/
1896 –
1924) là một nhà hoạt động trong
Phong trào Đông Du và là người đặt bom ám sát
toàn quyền Đông Dương Martial Merlin vào năm
1924. Tên thật của ông là
Phạm Thành Tích (范成績), quê ở
Nghệ An, là con quan
Huấn đạo Phạm Thành Mỹ. Ông cùng với một nhóm thanh niên có tâm huyết theo Vương Thúc Oánh (thành viên
Việt Nam Quang phục Hội) vượt biên qua
Xiêm (
Thái Lan) rồi sang
Quảng Châu (Trung Quốc) khoảng cuối năm
1918.
Tháng 4 năm
1924, ông gia nhập
Tâm Tâm Xã do
Hồ Tùng Mậu,
Lê Hồng Sơn thành lập. Nhóm này chủ trương bạo động.Ngày
19 tháng 6 năm
1924, sau khi viết bảng cáo trạng tố cáo tội ác của
thực dân Pháp đến nhân dân toàn thế giới, ông giả dạng ký giả vào
Khách sạn Victoria tại
tô giới Sa Diện ở
Quảng Châu để ám sát
toàn quyền Đông Dương Martial Henri Merlin. Merlin lúc bấy giờ đang trên chuyến công du sang
Nhật để điều đình việc trục xuất các nhà cách mạng Việt Nam. Trên đường từ
Nhật về
Đông Dương, Merlin dừng lại thăm khu tô giới của
Pháp ở
Quảng Châu và định dự tiệc đêm
18 tháng 6 năm
1924. Tổ chức
Tâm Tâm Xã muốn giết viên thực dân này để gây thanh thế. Vì ông được sự hỗ trợ của
Lê Hồng Sơn nên đã nhận nhiệm vụ thực hiện sứ mạng này. Trong bữa tiệc ông đã quăng một quả
lựu đạn được ngụy trang trong một chiếc máy ảnh vào giữa bàn tiệc. Tuy nhiên vụ mưu sát không thành, Merlin chỉ bị thương nhẹ và thoát chết, dù vậy có năm doanh nhân Pháp tử thương là Pelletier, Rougeau, Gérin và vợ chồng Desmarets. Phạm Hồng Thái thoát được khỏi khách sạn nhưng bị truy nã nên phải gieo mình xuống dòng Châu Giang tự tử khi chỉ mới 28 tuổi. Sự kiện này được nêu tên gọi "Tiếng bom Sa Diện", đã làm chấn động thời sự trong vùng.Ông được người Trung Quốc
an táng tại nghĩa trang liệt sĩ Hoàng Hoa Cương ở
Quảng ChâuHay tin ông hy sinh,
Trần Huy Liệu lúc đó đang làm báo ở
Sài Gòn đã cảm khái[
cần dẫn nguồn]: